Zofia Wóycicka

Jestem adiunktą na Wydziale Filologicznym Uniwerstytetu Łódzkiego oraz pracowniczką naukową w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie. Równolegle Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego kieruję projektem badawczym NCN OPUS22 Pomoc udzielana Żydom podczas II wojny światowej a transnarodowa pamięć w trakcie tworzenia (2022-2026). Studiowałam historię i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie, a tytuł doktora w dziedzinie Nauk Historycznych uzyskałam w Szkole Nauk Społecznych PAN i na UW (2008). Mam wieloletnie doświadczenie pracy w muzeach jako edukatorka w Polin (2007-2011) oraz jako kuratorka w Domu Historii Europejskiej w Brukseli (2011-2015). Pracowałam również jako badaczka w Centrum Studiów Historycznych PAN w Berlinie (2015-2019), gdzie koordynowałam jedną z grup roboczych projektu badawczego HORIZON2020 Unsettling Remembering and Social Cohesion in Transnational Europe (UNREST). W latach 2019-2022 byłam pracowniczką naukową w Niemieckiego Instytutu Historycznego. Jestem członkinią Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów

• pamięć społeczna, w tym "pamięć transnarodowa"
• pamięć drugiej wojny światowej i Zagłady
• muzea i edukacja muzealna
• historia najnowsza Polski i Niemiec, z szczególnym uwzględnieniem okresu drugiej wojny światowej i stalinizmu

Publikacje (wybór zawiera tylko artykuły opublikowane w ostatnich dziesięciu latach)

Monografie

• Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944-1940, Warszawa: Trio 2009.
• Etniczna polityka komunistów. Dwa casusy, Warszawa: Trio 2010 (z Agnieszką Nowakowską).
• Arrested Mourning. Memory of Nazi Camps in Poland, 1944-1950, (seria "Warsaw Studies in Contemporary History", wyd. Dariusz Stola i Machteld Venken), Frankfurt am Main: Peter Lang 2013. Open Access: https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/48579/9783653038835.pdf?sequence=1&isAllowed=y

 

Redakcja tomów zbiorowych i specjalnych numerów czasopism

• The Rescue Turn and the Politics of Holocaust Memory, Wayne State University Press 2024 (z Natalią Aleksiun i Raphaelem Utzem).
• Acta Poloniae Historica 128 (2023), Special issue: Mnemonic Wars in Poland (z Magdaleną Saryusz-Wolską i Joanną Wawrzyniak).
• Memory Studies 15(6), 2022, Special Issue: Mnemonic Wars: New Constellations (z Magdaleną Saryusz-Wolską i Joanną Wawrzyniak).

Artykuły w recenzowanych czasopismach 

• A Beech Tree for the Righteous: On the Interplay between Local, National and Transnational Memory Politics, Holocaust and Genocide Studies [przyjęty do druku].
• W poszukiwaniu nowych sposobów na wyrażenie tego, co trudne do pojęcia. Muzea i miejsca pamięci poświęcone Zagładzie w XXI w., Zagłada Żydów. Studia i Materiały 20 (2024), s. 717-45. Open Access: https://zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/1067

• Mnemonic Wars in Poland: An Introduction to New Research Directions, Acta Poloniae Historica 128 (2023), s. 5-25 (z Magdaleną Saryusz-Wolską i Joanną Wawrzyniak). Open Access: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/edition/240458/content

• New constellations of mnemonic wars: An introduction, Memory Studies 15(6), 2022, s. 1275-1288 (z Magdaleną Saryusz-Wolską i Joanną Wawrzyniak). Open Access: https://journals.sagepub.com/doi/epub/10.1177/17506980221133733

• The ‘Righteous’ as an Element of Transnational Memory Politics: The Stockholm International Forum on the Holocaust and the Memory of the Rescue of Jews during the Second World War, Acta Poloniae Historica 125 (2022), s. 133-53. Open Access: https://apcz.umk.pl/APH/article/view/39352/32918

• A Global Label and its Local Appropriations. Representations of the Righteous Among the Nations in Contemporary European Museums, Memory Studies 1(15), 2022, s. 20-36. Open Access: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/17506980211017928 

• „Serdecznie dziękujemy za przybliżenie nam historii Polaków ratujących Żydów”. Recepcja polskich muzeów „Sprawiedliwych” w świetle wpisów w księgach gości – Apteka pod Orłem, Willa Żabińskich, Muzeum Ulmów, Teksty Drugie 4 (2020), s. 88-212. Open Access: file:///Users/mac/Downloads/td-17200.pdf

• Cultural Diplomacy in the War Museum: The Case of the German-Russian Museum Berlin-Karlshorst, History & Memory 2(31), 2019, s. 78-116 (z Davidem Clarkiem).
• Global patterns, local interpretations: new Polish museums dedicated to the rescue of Jews during the Holocaust, Holocaust Studies: A Journal of Culture and History 3(25), 2019, s. 248-272.
• War Museums and Agonistic Memory. A Report (ze Stefanem Bergerem, Anną Cento Bull, Cristianem Cercelem, Niną Parish, Małgorzatą Quinkenstein oraz Eleanorą Rowley), Museum Worlds 6 (2018), s. 112-124. Open Access: https://www.berghahnjournals.com/view/journals/museum-worlds/6/1/armw060109.xml 

 

Rozdziały w tomach zbiorowych

• ‘La mutevole immagine dei prigioneri dei campi di concentramento e la “stalinizzatione” della memoria polacca,’ w: Nicola Labanca (wyd.), Ostaggio della guerra. Vittime civili del secondo conflitto mondiale, Rzym: Viella 2025, s. 43-66.
• ‘Archaeological Findings in the Permanent Exhibition in Sobibór,’ w: Martijn Eickhoff, Erik Somers, Jelke Take (wyd.), Excavating Sobibor. Holocaust Archaeology between Heritage, History and Memory, Zwolle: W BOOKS 2024, s. 167-82. Open Access: https://wbooks.com/winkel/geschiedenis/excavating-sobibor/

• ‘Thank You So Much for Bringing Us Closer to the Story of Poles Rescuing Jews”: Reception of Polish “Righteous” Museums in the Light of Visitor Book Entries—Eagle Pharmacy, Żabiński Villa, Ulma Museum,’ w: Simacha Fishbane, Eric. M. Levine (wyd.), Ha-Tov v’ha-Meitiv: Contemporary Scholarship in Jewish Studies. Essays in Honor of the 50th Anniversary of Touro University, Touro University Press 2024, s. 82-102.
• ‘The Rescue Turn: An Introduction,’ w: The Rescue Turn and the Politics of Holocaust Memory, Natalia Aleksiun and Raphael Utz, Zofia Wóycicka (wyd.), Wayne State University Press 2024, s. 1-20. (z Natalią Aleksiun i Raphaelem Utzem).
• ‘Von Madagaskar nach Sochy: Gibt es in Polen eine „multidirektionale Erinnerung“?’ w: Meron Mendel (wyd.), Singularität im Plural. Kolonialismus, Holocaust und der zweite Historikerstreit, Bazylea: BeltzJuventa 2023, s. 122-130.
• ‘Von den „unglücklichen Lageropfern“ zu den „feinsten Söhnen des Vaterlandes“. Der Wandel des Bildes von ehemaligen KZ-Häftlingen und die „Stalinisierung“ der polnischen Erinnerung an den Zweiten Weltkrieg,’ w: Philipp Neumann-Thein, Daniel Schuch und Markus Wegewitz (wyd.), Organisiertes Gedächtnis. Kollektive Aktivitäten von Überlebenden der nationalsozialistischen Verbrechen, Göttingen: Wallstein Verlag 2022, s. 253-282.
• ‘Memory Cultures of War in European War Museums,’ w: Stefan Berger, Wulf Kansteiner (wyd.), Agonistic Memory and Representations of War in Twentieth Century Europe, Palgrave Macmillan 2021, s. 69-114 (ze Stefanem Bergerem, Anną Cento Bull, Cristianem Cercelem, Davidem Clarkiem, Niną Parish i Eleanorą Rowley).
• ‘Engaging with Sources, Museum Objects,’ w: Bloomsbury History: Theory and Method (the Resources), Bloomsbury Publishing PLC 2021 (publikacja online).
• ‘Pamięć społeczna. Aktualne dyskusje i nurty badawcze,’ w: Sławomir Gawlas i Paweł Żmudzki (wyd.) Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2017, s. 102-120.
• ‘Auf dem Weg zu einer gemeinsamen Erinnerung? Die Internationalen Auschwitz- und buchenwald-Komitees in den Jahren von 1952 bis 1989/1990,’ w: Enrico Heitzer, Günter Morsch, Katarzyna Woniak, Robert Traba (wyd.), Von Mahnstätten über zeithistorische Museen zu Orten des Massentourismus?Gedenkstätten an Orten von NS-Verbrechen in Polen und Deutschland, Berlin: Metropol Verlag 2016.Omówienia ekspozycji muzealnych

• W poszukiwaniu trzeciej drogi. Nowa wystawa stała w Muzeum Żydowskim w Berlinie (część „Katastrofa”), Zagłada Żydów. Studia i Materiały 19/ (2023), s. 673-684. Open Access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/1040/1020

• Muzeum dla dorosłych. Nowa wystawa w Miejscu Pamięci Cichych Bohaterów w Berlinie, Zagłada Żydów. Studia i Materiały 18 (2022), s. 760-70. Open Access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/988/989

• Zachować decorum. Nowa ekspozycja stała w Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze, Zagłada Żydów. Studia i Materiały 17 (2021), s. 633-48. Open Access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/900 

• Laboratorium zagłady – nowa ekspozycja historyczna na terenie obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, Zagłada Żydów. Studia i Materiały 16 (2020), s. 747-58. Open Access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/659/843

• Too Beautiful to Hurt Anyone: The New Permanent Exhibition at the AfricaMuseum Tervuren, Cultures of Memory Forum published online 29.09.2020. Open Access: https://cultures-of-history.uni-jena.de/exhibitions/belgium/too-beautiful-to-hurt-anyone-the-new-permanent-exhibition-at-the-africamuseum-tervuren/

• Buchenwald Revisited, Cultures of History Forum, published online 8.02.2018: https://www.cultures-of-history.uni-jena.de/exhibitions/germany/buchenwald-revisited
• Buchenwald revisited. Zagłada Żydów. Studia I Materiały 13 (2017), s. 829-839. Open Access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/396/419 

• Das Museum des Zweiten Weltkrieges in Danzig, Historie: Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften 17 (2017).

Projekty i granty naukowe

• PI w projekcie NCN OPUS22 "Pomoc udzielana Żydom podczas II wojny światowej a proces kształtowania się transnarodowej pamięci społecznej" 
• Realizacja projektu badawczego NCN Miniatura2 „Ratowanie Żydów podczas drugiej wojny światowej w narracjach europejskich muzeów”
• Udział w międzynarodowym projekcie badawczym HORIZON2020 “Unsettling Remembering and Social Cohesion in Transnational Europe” (UNREST) – koordynacja grupy roboczej “War Museums”
• Grant NPRH na tłumaczenie na język angielski i publikację książki Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944-1950 [0225./ FNiTP/ H31/80/2011]

Nagrody

- Nagroda Historyczna „Polityki” za debiut książkowy za monografię „Przerwana żałoba. Polskie spory wokół nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, 1944-1950” (2009)

- Nagroda Historyczna „Polityki” za debiut książkowy za monografię „Przerwana żałoba. Polskie spory wokół nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, 1944-1950” (2009)